De ribbe van het proces ligt tussen de zijden van de “wil” en de “weg”. Het ontspringt aan de hoek van de groep. Processen draaien altijd om individuen die iets met elkaar te maken krijgen. Dat maakt die individuen tot groep(-en). Elk proces heeft een richting. Die richting kan voor sommige processen vaag zijn, maar binnen projecten is er wel altijd sprake van een duidelijke focus (althans binnen de projectorganisatie). De “weg” staat voor die richting. De andere aangrenzende zijde is die van de “wil”. Alle individuen in groepen en de groepen zelf hebben een eigen “wil”, maar worden ook betrokken met als doel hun wil te beïnvloeden. Een proces bestaat ook uit het beïnvloeden van elkaar´s wil.
Naast inhoud en beheer is ook aandacht voor het proces een vereiste om tot een resultaat te komen.
Projectmanagement versus procesmanagement?
De voorgaande figuur roept discussie op over projectmanagement versus procesmanagement. Mijn projectleider staat op de rib van het proces. De rib van het beheer wordt ingenomen door de projectcontroller. Uiteindelijk is de projectleider voor het gehele scala eindverantwoordelijk.
Ik kan me geen projectleiders voorstellen die zelf geen gedegen kennis van en ervaring met beheersinstrumenten hebben. Dat domein moeten ze beheersen voor ze uit kunnen groeien tot volwaardige projectleiders. Het is echter ook een domein dat uitstekend te delegeren valt.
Ik kan me ook niet voorstellen dat binnen een project iemand anders dan de projectleider het proces draaiende houdt. Dat kan hij niet delegeren! Dat is zijn domein. Niet het enige, wel zijn primaire!
In de literatuur wordt gewag gemaakt van de gevaren van projectmanagement voor het bereiken van een resultaat[i]. Gesteld wordt dat het werken met de harde randvoorwaarden die hoort bij projectmanagement andere partijen de kans geeft de initiatiefnemer tegen te werken. Weet de ander immers dat de initiatiefnemer vast zit aan bijvoorbeeld een harde einddatum dan kan hij een tactiek gaan volgen waarbij de initiatiefnemer steeds zenuwachtiger gaat worden. Langzaam aan acteren maakt de initiatiefnemer bang dat hij zijn resultaat niet meer op tijd zal gaan halen. De neiging om dan toe te gaan geven is groot.
En natuurlijk: projectmanagement is werken met harde randvoorwaarden. Maar, van een volwassen projectleider mag verwacht worden dat hij oog heeft voor dit soort zaken. Als het resultaat belangrijker is dan de randvoorwaarden, dan is het ook bij projectmanagement geoorloofd om de randvoorwaarden ter discussie te stellen.
Het onderscheid tussen project- en procesmanagement is in die zin dan ook enigszins kunstmatig. In de praktijk zijn de scheidslijnen tussen wat een proces en wat een project is niet altijd keihard te trekken.
Processen hebben voordeel bij het werken met wat randvoorwaarden. Ook al zijn deze niet keihard, het helpt wel voorkomen dat er algehele vrijblijvendheid optreedt.
Projecten hebben voordeel bij het oog voor procesmatige aspecten.
Voor mij is de projectleider dan ook de drager van het proces.
November 2004
Nagekomen noot 23 maart 2016
In “Procesmanagement” komen DeBruijn & Ten Heuvelhof tot de navolgende bevindingen ten aanzien van processen.
Een procesbenadering van verandering betekent dus dat:
- het accent bij de verandering verschuift van de inhoud van de verandering naar de manier waarop deze tot stand zal komen;
- er vooraf tussen de betrokken partijen afspraken worden gemaakt over de manier waarop het besluitvormingsproces zal verlopen;
- deze procesafspraken voor elk van de betrokken partijen voldoende ruimte bieden om de eigen belangen te dienen.
Boekbespreking van “Procesmanagement”.
Aanvullende informatie op deze website
De projectleider als leider
Over leiderschap binnen projecten.
Projectevaluatie
Over het evalueren van de ervaringen in projecten.
Dilemma's, processen en projecten
Over de schijnbare tegenstelling tussen procesmatig en projectmatig werken.
Projectgeheugen
Over het belang van geheugens binnen het project.
SMART en FUZZY
Over het SMART- en het Fuzzy-principe en de relatie daarvan met projectmanagement.
Nul scenario's
Hoe maak je duidelijk wat er gebeurt, wanneer er geen besluit wordt genomen?
Directheid, indirectheid en projecten
Over de relatie tussen de ideeën van John Kay uit de "Omweg naar Succes" en projectmatig werken.
Project maturity (projectvolwassenheid)
Is een project beter beheerst naarmate er meer instrumenten worden gebruikt?
Aanvullende informatie op internet
Boekbespreking "Procesmanagement". Dit boek bij bol.com.
Sport 7. De opkomst en ondergang van een Nederlandse sportzender op bol.com