Een citaat van Brian Robertson:
Een geliefde leider is net ontslagen en iemand uit zijn team, die het vertrek van zijn baas betreurt, spreekt een collega aan met de woorden: ‘Wie zal ons nu empoweren?’
Ik vond de ironie in die uitspraak even schrijnend als verhelderend. Want het is kenmerkend voor een slachtoffer om behoefte te hebben aan een ander die hem kracht geeft. Ook brachten deze woorden een vervelend neveneffect aan het licht van het werk van leiders met goede bedoelingen. Door anderen kracht te geven in een bedrijfsstructuur die mensen juist per definitie hun kracht ontneemt, dringen ze anderen paradoxaal genoeg de slachtofferrol op.
Bij empowerment krijgen medewerkers van een hiërarchisch leidinggevende een hoge mate van autonomie mee. Ze mogen veel zelf beslissen, krijgen veel verantwoordelijkheid met de bijbehorende bevoegdheden mee. Het probleem met empowerment is dat het afhangt van de goede bedoelingen van de leidinggevende. Heeft hij een slechte bui, is hij moe of onzeker, dan heeft hij de positie en macht om zomaar in te grijpen in processen van “ondergeschikten”. Want bij empowerment blijft sprake van onderschikking. En, wordt een leidinggevende vervangen, dan is het maar weer afwachten hoe de “nieuwe” zich zal gedragen, of die “nieuwe” evenveel empowered als zijn voorganger.
Bij empowerment blijft de onderschikking in stand. Dat plaatst degene die empowered is altijd in een afhankelijkheidsrelatie. En in die zin, zoals Brian Robertson stelt, in een slachtofferrol.
Merkwaardig blijft dat we organisaties volgens die principes in blijven richten. In ons dagelijks leven als burger hebben we immers ook geen hiërarchische leidinggevende nodig?
Als burger heb je geen welwillende dictator nodig die je de macht geeft om autonoom te handelen; het is veeleer zo dat de samenleving om je heen anderen belemmert macht over je te claimen. Die mentaliteitsverschuiving vormt de kern van holacracy: het inzicht dat we niet meer hoeven te vertrouwen op leiders die anderen macht geven wanneer de centrale gezagsstructuur en processen van een organisatie iedereen de ruimte geven om macht te hebben en uit te oefenen en niemand - zelfs de leiders niet – toestaan om de macht van anderen op te eisen. We hebben dan iets veel sterkers in handen: een ruimte waarin iedereen zijn eigen kracht kan vinden en een systeem dat die ruimte beschermt, ongeacht de daden van individuen, welke posities ze ook bekleden.
Empowerment is niet hetzelfde als zelfsturing. Bij echte zelfsturing, hoort dat er domweg geen managers meer zijn die over een stel ondergeschikte medewerkers gaan. Zelfsturing gaat echt een stapje verder dan empowerment!
Citaten uit “Holacracy”
“Holacracy" bij managementboek.nl en bij bol.com (NL) & (EN)
Voor meer informatie over Holacracy, lees: "Holacracy en ik"