Onlangs bezochten wij met meerdere collega’s van PRO6 managers het bedrijf Keytoe. Keytoe haalt regelmatig de pers omdat zij heel ver gaan in zelfsturing en in het minimaliseren van regels. Zo kan iedereen zichzelf daar in dienst nemen en zijn eigen aanvangssalaris bepalen! Het doet de wenkbrauwen fronsen, vooral bij mensen die in, laten we zeggen, wat traditionelere organisaties werken.
Wij vonden het vooral boeiend. Zelf werken wij bij PRO6 manager met holacracy (lees: “Holacracy en ik”), dat is een gestructureerde vorm van zelfsturing. Keytoe heeft zelfs niet zo’n structuur en floreert ook. Het blijkt gewoon te werken.
Eerst even een anekdote. Laatst waren er mensen van de Belastingdienst op safari bij Keytoe. Ze kwamen boven in het kantoor. Daar zaten allemaal mensen geconcentreerd te werken. Iemand constateerde dat er zomaar werd gewerkt, terwijl er geen bazen waren? Het verbijsterde de bezoeker die dit uitriep. Dat zegt meer over hem dan over Keytoe, denk ik dan.
Maar, daar wil ik het helemaal niet over hebben.
Cedric Muchall en Lennard Toma beantwoorden al onze vragen. En tussen al die antwoorden kwam Cedric met een intrigerende uitspraak. Namelijk dat ook medewerkers moesten leren los te laten!
Wanneer bestaande organisaties kiezen voor zelfsturing, dan moeten vooral de bazen leren los te laten. Daarna ook de medewerkers, stelde Cedric. Daar had ik nooit zo bij stil gestaan. Even over nagedacht dus!
Het snijdt houdt. Managers halen houvast uit controle, niet omdat ze manager zijn, maar omdat zij verantwoordelijk worden gehouden voor het reilen en zeilen van “hun” eenheid. Om die verantwoordelijkheid te kunnen dragen willen ze graag weten wat hun medewerkers uitspoken, ze willen grip houden op wat die medewerkers doen. Verantwoordelijkheid dragen leidt er vrijwel direct toe dat mensen controle willen hebben over hetgeen waar ze verantwoordelijk voor zijn.
Bij zelfsturing is controle houden over anderen uit den boze. De bazen moeten hun natuurlijke neiging om grip te houden op anderen loslaten. En dan…?
Wel, als medewerkers opeens allemaal verantwoordelijk zijn voor de invulling van hun eigen werk, dan voelen zij zich natuurlijk ook allemaal verantwoordelijk voor het grotere geheel, voor de organisatie. Verantwoordelijkheid hebben leidt vrijwel automatisch tot de neiging grip te willen hebben. De manier om grip te krijgen is controle uitoefenen over het werk van anderen. Waar iedereen baas is over zijn eigen activiteiten, daar loert bij iedereen het gevaar dat hij, doordat hij zich daarmee ook verantwoordelijk voelt voor het geheel, controle uit wil oefenen over hetgeen buiten zijn eigen activiteiten ligt. En dat is niet de bedoeling. Zelfsturing kan alleen werken als iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid pakt, en zich niet controlerend bemoeit met de activiteiten van anderen. Dus ja, ook alle deelnemers aan een organisatie moeten leren loslaten!