Als managers het hebben over lerende organisaties, dan denken ze vooral aan hoe ze dat leren moeten managen. En als je aan managen denkt, dan denk je niet aan doen. En als manager denk je vooral niet aan jezelf. Managers denken dan aan hun medewerkers. Ze bedenken hoe hun organisatie kan leren, en dat betekent hoe hun medewerkers kunnen leren. Bijvoorbeeld uit lessen die getrokken kunnen worden uit ervaringen, ook uit ervaringen die de betreffende medewerkers niet zelf hebben doorleefd.
In traditionele hiërarchische organisaties wordt gestuurd door het management. Zo’n inrichting van een organisatie wordt ook wel aangeduid met ‘command & control’. Denken en doen zijn strikt gescheiden. Het management bepaalt de koers, probeert grip op alles te houden, ‘in control’ te zijn en behoudt zich alle (belangrijke) besluitvorming voor. In dit soort organisaties kan er bijna niets worden veranderd zonder dat het management er een besluit over heeft genomen.
Een van de kenmerken van zo’n organisatie is, zoals eerder gesteld, de scheiding tussen denken en doen. De medewerkers voeren uit, het management stuurt, controleert en beslist.
Maar, de ervaring van een organisatie zit bij de doeners. De doeners doen dagelijks nieuwe ervaringen op. Juist die ervaringen zijn de voeding voor organisatieleren. En dat leren vindt ook heus wel plaats. Ja! Maar dan wel op individueel niveau, niet als organisatie.
Managers managen het leren, ze managen ook innovatie. Maar ze staan ook ver weg van de dagelijkse realiteit.
Om verandering en het leren op organisatieniveau te verankeren, moet er een relatie worden gelegd tussen de dagelijkse realiteit van de doeners en de afstandelijke wereld van het management. En dat moet weer worden terugvertaald naar de praktijk van de doeners. En dat is moeilijk.
Geen wonder. Want het is nogal een omweg!
Ik durf dan ook wel het volgende te stellen:
- hoe hiërarchischer een organisatie, en
- hoe meer controlerend een organisatie, en
- hoe strikter de scheiding tussen denken en doen, en
- hoe minder beslissingsbevoegdheid bij medewerkers,
- hoe meer het management de rem op leren en verandering is.
Dus: managers vormen in dergelijke organisaties de grootste rem op de ontwikkeling van hun organisatie en vooral van de mensen binnen die organisatie.
Lees ook: "Langzaam lerende organisaties"