In Tamil Nadu in het zuiden van India was sprake van veel kindersterfte, maar ook veel sterfte onder bevallende moeders. De gezondheidszorg voor moeders was slecht. Moeders aten tegen de geboorte minder om te zorgen dat de baby tijdens de bevalling niet te groot (en dus gevaarlijk voor de gezondheid van de moeder tijdens de bevalling) zou worden. De pasgeborenen waren daardoor ondervoed en hadden weinig weerstand met veel sterfte onder jonge kinderen tot gevolg.
Er werd een programma opgezet, de gezondheidszorg werd verbeterd en moeders werden benaderd met het verhaal dat ze vooral goed moesten eten. Hen werd ook verteld wat de gevolgen voor de pasgeborenen zouden zijn als ze te weinig aten. Soms kregen ze ook extra voedsel uitgereikt. En de gezondheidszorg werd niet alleen verbeterd, maar dat dit gebeurde, werd ook met de moeders gedeeld.
Het werkte. De sterfte onder pasgeborenen daalde spectaculair.
In Bangladesh waren de omstandigheden vergelijkbaar. Het programma uit Tamil Nadu werd ook in Bangladesh uitgerold. Maar helaas zonder succes. Uiteindelijk bleek dat in tegenstelling tot Tamil Nadu de schoonmoeders daar de hoeveelheden voedsel binnen een familie verdeelden. Wellicht bedeelden ze hun zoon wat ruimer dan hun schoondochter. Feit was in ieder geval dat de schoonmoeders niet vanuit het programma waren benaderd.
Michael Blastland gebruikt dit voorbeeld om aan te tonen hoe een klein, schijnbaar onbelangrijk en vooraf door niemand geïdentificeerd verschil in omstandigheden het toepassen van een eerder succesvol programma op een andere plaats kan maken of breken. Een succes dat op één plaats is bewezen op basis van gedegen onderzoek, blijkt op een andere plaats niet zomaar tot succes te leiden. Blastland stelt daarover het volgende.
Research is externally valid if its findings apply outside its own setting – such as outside Tamil Nadu where the original research was conducted – but externally invalid if they don’t. The problem has been described as whether one fact speaks for another. In Tamil Nadu, research evidence travelled a long way, to many millions of women in its average effect; then suddenly it didn’t. The key point here is that we can think we know, and we can even be right, with solid evidence on our side – our work can be internally valid and impeccably researched. But we might still be wrong when we next apply our knowledge, either in time or place. In short, internally valid does not equal valid.
In “The Hidden Half” bespreekt Blastland allerlei werkvelden waar kleine, schijnbaar onbeduidende details grote gevolgen kunnen hebben. Zo is bijvoorbeeld de reproduceerbaarheid van veel wetenschappelijk onderzoek onmogelijk. Niet omdat de wetenschappers van eerder gepubliceerd onderzoek slecht werk hebben geleverd, althans in de meeste gevallen niet, maar omdat minimale verschillen in de omstandigheden al tot andere uitkomsten blijken te kunnen leiden.
Genetisch gelijke kreeftjes blijken zich bijvoorbeeld onder maximaal vergelijkbare omstandigheden toch verschillend te ontwikkelen. Die verschillen ontstaan kennelijk doordat er in de omstandigheden toch uiterst minimale, misschien voor ons niet eens waarneembare, maar desondanks wel degelijk bepalende verschillen zijn.
Veel wetenschappelijke zekerheden blijken opeens niet meer zo zeker. Althans niet overal, altijd, en in alle omstandigheden.
Blastlands boek lijkt misschien een bom onder de wetenschap in het algemeen te plaatsen. Nou, dat wil Blastland zeker niet. De wetenschap heeft ons namelijk heel veel gebracht dat we niet meer kwijt zouden willen. En de wetenschap kan ons nog steeds heel veel waardevols bieden.
Blastland geeft een tritst tips (11 stuks) over hoe hiermee om te gaan. en hij waarschuwt om vooral kritisch te blijven denken.
Dit zeer leesbare boek is een must voor iedereen die wil weten welke kennis hij bezit die bij een nadere beschouwing misschien helemaal niet zo zeker is. Ook al geeft Blastland u daar geen gedetailleerd persoonlijk antwoord op natuurlijk. Daarvoor zult u met de inzichten uit dit boek uw eigen kennis kritisch moeten beschouwen!
Citaat uit “The Hidden Half”.