PDCA, Plan-Do-Act-Check. Je wordt er in organisaties mee dood gegooid. Maar, meer dan een eenvoudige regelkring die we kunnen toepassen op de besturing van apparaten is het niet. En ondanks dat wordt die cyclus ook toegepast op complex menselijk handelen. Dat is op zich al vreemd, want het lijkt niet erg aannemelijk dat je iets dat complex is kan besturen door middel van een simpele regelkring.
Goed, complexiteit is één ding, maar ik had het ook over menselijk handelen. Als mensen zich op een sport of een andere kundigheid werpen dan leren ze door heel veel te oefenen. Door iets heel vaak te doen worden ze steeds beter in die bezigheid. Er wordt wel beweerd dat met 10.000 uur oefening een soort meesterschap is te bereiken in allerlei metiers. Nou denk ik dat ook talent een rol speelt, maar dat neemt niet weg dat we naarmate we iets vaker doen, we er steeds beter in worden (lees; “10.000 uur oefening (en projectmanagement)”). En we worden er niet beter in door steeds de PDCA-cirkel te doorlopen, zeker niet bewust en expliciet. We leren door ervaring op te doen. En die ervaring wordt vertaald in ingewikkelde patronen die in ons brein worden vastgelegd. Stephen Jay Gould doet in "Questioning the Millennium" verslag van zijn eindeloos oefenen op het bepalen welke dag van de week het op een bepaalde datum was of is. Op laatst kon hij hier zonder nadenken een correct antwoord op geven. Hij had zich het patroon om tot die bepaling te komen eigen gemaakt.
We leggen dergelijke patronen vast in ons brein, ook voor eenvoudiger dingen dan het reproduceren van een dag van de week die bij een bepaalde datum hoort.
Als wij met onze fiets een bocht moeten nemen, dan is het niet zo dat we rechtuit blijven rijden om pas onze koers te corrigeren als we ontdekken dat we anders de bocht niet halen. We zetten die bocht als het ware al van tevoren in met de bijbehorende handeling. En denken we daarbij na? Nou, niet bewust nee, we doen het gewoon.
En dat laatste geldt ook voor heel veel handelingen die we voor ons werk moeten doen. De PDCA-cyclus reduceert ons handelen tot een reeks uiteengerafelde losse handelingen, waar wij in de realiteit veel complexere patronen onbewust hanteren.
Ons brein is geen eenvoudige machine. Ons brein kent geen simpele regelkringen. Wij doen ons werk doordat we ons in de loop van de tijd allerlei complexe patronen hebben eigen gemaakt. Door dat vermogen kunnen we ook veel beter met complexiteit omgaan, met de complexe werkelijkheid om ons heen. Ik erken, voordat iemand anders dat opmerkt, dat die patronen ons ook een foute kant op kunnen leiden als er iets in de werkelijkheid verandert waardoor het patroon zijn waarde verliest. Dat is waar, maar tegelijkertijd hebben we ook een groot aanpassingsvermogen dat ons in staat stelt ook die verandering weer aan te kunnen.
De PDCA-cyclus wordt tegenwoordig te pas en te onpas genoemd als methode om tot verbetering te komen. Ook in complexe omgevingen met echte mensen (= actoren). En dat is toch eigenlijk beledigend voor het menselijke vermogen om met complexiteit om te gaan en voor het vermogen om complexe patronen te ontwikkelen?
Lees meer over de PDCA-cyclus en over Deming aan wie deze cyclus tot zijn spijt wordt toegeschreven.
“Creativiteit en de PDCA-cyclus”
https://www.markensteijn.com/index.php/weblog/441-creativiteit-en-de-pdca-cyclus
“Deming en het evalueren van fouten”
https://www.markensteijn.com/index.php/weblog/496-deming-en-het-evalueren-van-fouten
“Deming (re)visited”
https://www.markensteijn.com/index.php/weblog/486-deming-re-visited
"Questioning the Millennium" bij bol.com.