"Begin met het waarom" is een ongemakkelijk boek. Enerzijds worden bepaalde aannames, of zelfs geponeerde "waarheden", op geen enkele manier aannemelijk gemaakt. Anderzijds staan er wel degelijk behartigenswaardige zaken in het boek.
Allereerst maakt Sinek een in managementboeken veelgemaakte fout. Je pakt een aantal succesvolle ondernemingen en kijkt wat daar zo goed aan is. Je pikt er een eigenschap uit en omdat deze ondernemingen succesvol zijn, moet het wel aan die gemeenschappelijke eigenschap liggen. Jammer dat er ook heel veel mislukte ondernemingen zijn waar je diezelfde eigenschap terug kan vinden.
Soms hanteert Sinek een bijna omgekeerde redenering. Iets heeft succes, dus het is inspirerend! Dus het succes kwam door die inspiratie! Zo lust ik er nog wel een paar!
Met de voorbeelden die Sinek in het eerste hoofdstuk hanteert, zet hij de geschiedenis volledig naar zijn hand. Hij bouwt redeneringen op die alleen kloppen omdat hij het verleden en de aard van de voorbeeldondernemingen zodanig interpreteert dat ze weer met zijn conclusies kloppen.
Een voorbeeld, over Martin Luther King, de gebroeders Wright en Apple stelt hij: "Hun doelen verschilden niet van die van anderen, en hun systemen en processen waren gemakkelijk te kopiëren." Is dat echt zo?
Sinek beschrijft de loyaliteit van Apple-klanten, constateert dat Apple anders is en moeilijk te kopiëren en stelt vervolgens: "Het bovenstaande voorbeeld is een eerste bewijs dat mensen niet kopen wat je doet, maar waarom je het doet." Uit één voorbeeld een dergelijke vergaande conclusie trekken, dat gaat mij wat ver!
Op dit soort zaken is de titel van het boek gebaseerd. "Mensen kopen niet wat je doet, ze kopen waarom je het doet." Maar, kopen niet heel veel mensen dagelijks heel veel producten waarbij dat "waarom" toch echt geen enkele rol speelt?! Dat "waarom" belangrijk is bij mondige en hoog opgeleide mensen (medewerkers en klanten) is bovendien een open deur.
Verderop komen we de volgende passage tegen "Goede kwaliteit en eigenschappen zijn belangrijk, maar niet genoeg om de hardnekkige loyaliteit te creëren die de meest inspirerende bedrijven en leiders weten op te roepen. Het is het motief dat het bedrijf, het merk, het product of de persoon vertegenwoordigt dat loyaliteit opwekt." Geldt dat echt voor al die mensen die in de supermarkt steeds weer grijpen naar hetzelfde merk? Nee toch?
En: kopen er niet veel meer mensen geen Apple, dan wel? Zegt dat ook niet veel. En ontkracht dat ook niet veel?
Waar Sinek een verband legt met de manier waarop ons brein werkt, verwacht je toch echt enige uitleg en niet alleen een kort stukje tekst waarin een vage analogie wordt getrokken? Eerlijk gezegd komt de vergelijking door het ontbreken van een hecht betoog nogal potsierlijk over.
Verder is het niet altijd duidelijk wat Sinek nou precies belangrijk vindt. Begrippen als loyaliteit, authenticiteit en inspiratie passeren de revue, waarbij al deze begrippen aan het "waarom" bijdragen. Maar, echt in een verband wordt het allemaal niet geplaatst.
Vaak is er in de tekst een associatief verband, logica ontbreekt.
Sinek stelt: "Alleen als het Waarom duidelijk is en als mensen geloven wat jij gelooft kan zich een echte loyale relatie ontwikkelen." Het "waarom" blijft zo vaag dat je er van alles onder kan scharen. Ik zal niet betwisten dat authenticiteit, inspiratie en duidelijke beweegredenen waarop een onderneming is gevestigd allen zullen bijdragen aan loyaliteit van klanten, daar geloof ik ook wel in. Maar, het zijn geen recepten voor succes. Sterker, kan inspiratie niet net zo goed een bron van ellende zijn? Komt dat niet net zo vaak voor? Sommige mensen weten anderen zo te "inspireren" dat ze zo iemand (blindelings) volgen. De geschiedenis kent voorbeelden van politieke leiders die kennelijk miljoenen inspireerden, maar die veel ellende veroorzaakten. Makkelijke voorbeelden zijn Hitler en Mao. Maar ook iemand als Victor Muller werd als Messias gezien bij Saab, medewerkers lieten zich volop door hem inspireren, maar redding bracht dat niet.
Dan nog: ik kan me veel bedrijven voor de geest halen die bijzonder floreren, maar waar ik niet zo gauw een "waarom" in herken. Oké, waarschijnlijk helpt een "waarom" (wat dat ook precies is), maar is het voor succes niet altijd noodzakelijk.
De kern van het boek wordt daarentegen wel weer mooi uitgedrukt. Daarbij komt het begrip passie naar voren.
"Passie ga je voelen als je vindt dat je onderdeel bent van iets waarin je gelooft, iets wat groter is dan jezelf. Als mensen er geen vertrouwen in hebben dat een bedrijf is georganiseerd om een Waarom na te streven, zal de passie verwateren. Zonder gereguleerd vertrouwen zullen mensen puur hun werk doen en zich primair om zichzelf bekommeren. Op deze manier ontstaat bedrijfspolitiek - mensen die binnen het systeem alleen in hun eigen belang handelen, wat vaak ten koste gaat van anderen en zelfs van het bedrijf. Als een bedrijf het vertrouwen bij zijn medewerkers niet actief probeert te bevorderen, zullen zij het bedrijf niet vertrouwen en wordt eigenbelang de belangrijkste drijfveer. Dat is misschien goed voor de korte termijn, maar na verloop van tijd wordt de organisatie daardoor steeds zwakker."
Ja, daar kan ik me wel weer in vinden.
Nog een paar opmerkingen.
Het is opvallend dat altijd dezelfde (schaarse?) voorbeelden in dit soort boeken worden aangehaald als het om bijzonder "inspirerende" bedrijven gaat. Is er misschien een kleine buitencategorie, die niet te kopiëren is en die misschien ook niet echt bewust te creëren is. In dat geval: wat heb je dan aan het beginnen bij een waarom?
Ik vermoed dat er heel veel start-ups zijn die wel degelijk starten met iets dat op het “Waarom” van Sinek lijkt. Maar, heel veel start-ups sneuvelen kort na oprichting. Alleen het hebben van een “Waarom” is zeker geen sleutel tot succes.
Tenslotte nog een vraag.
Bedrijven die afhankelijk zijn van het inspirerende voorbeeld, van de drive van de stichter, zijn die wel zo sterk? Of zijn ze juist kwetsbaar doordat ze zo afhankelijk zijn van die stichter?
"Begin met het waarom" bij bol.com
Dit blog is eerder op mijn oude blog geplaatst
